Ağızda çeşitli nedenlerle estetik bozuklukların veya kaybedilmiş olan dişlerin yerine konan, kişilerin estetik ve fonksiyonel olarak ihtiyaçlarını gideren tüm yapay oluşumlar protezdir (takma diş).
Genel olarak diş kayıpları, diş eti hastalıklarının tedavi edilmemesi sonucunda oluşabilmektedir. Bunun yanında bazı kazalar sonucunda da diş kayıpları meydana gelmektedir. Bu nedenle kaybedilen dişlerin yerine, fonksiyonel ve estetik olarak sağlıklı dişlerle aynı görevi görecek protezler yapılmalıdır.
- Sabit Protezler (kron-köprü benzeri yapıştırmalı protezler)
- Hareketli Protezler (total ya da bölümlü protezler)
- implant üstü protezler (sabit veya hareketli)
Hareketli protezlerin temizlenmesi bir takım temizleme ajanları ile yapılmaktadır. Su içerisine konan efervesan tablet vasıtasıyla protezler temizlenmektedir. Eğer protez temizleme ajanı mevcut değilse diş fırçası ya da protez fırçası ile protez temizlenebilir. Bunun yanında bölümlü hareketli protezler ağızdan çıkarılıp, ağızdaki mevcut dişler temizlendikten sonra protez temizlenip yerine takılabilir. Ancak total protezlerde hastanın dişleri çıkarıp ağzını çalkalaması kafidir.
Protezlerin Temizliği
- Yemeklerden sonra, protezinizi suda yıkayarak yiyecek artıklarını uzaklaştırın.
- Belli öğünlerden sonra, özellikle yatmadan önce, düzenli olarak protezinizi fırçalamalısınız. Bu işlem plak ve leke oluşumunu önler.
- Fırçalama işleminde su ve çeşitli diş macunları veya protez bakım ürünleri kullanılır.
- Aşındırıcı tozlar kullanılmamalıdır. Yoksa protezin yüzeyi çizilir ve bu yüzeylerde artıklar toplanmaya ve renklenmeye başlar.
- Özel protez fırçaları veya normal diş fırçaları da kullanılabilir.
- Protezin tüm yüzeylerini temizlemeye özen göstermelisiniz.
- Zaman zaman protezinizi, özel protez sıvılarında bekletebilirsiniz. Kimyasal maddeye maruz kalan protezinizi yıkadıktan sonra kullanmanız gerekir.
- Protezin içine işlemiş lekeler ve tartarlar ancak bir dişhekimi tarafından ultrasonik araçlarla temizlenebilir.
- Protezi temiz tutmanın en etkin yolu, günlük fırçalama ile birlikte haftada bir kaç kez de kimyasal sıvılarda bekletmektir.
Bölümlü Protezler
Kısmi diş eksikliğinde özel akrilik ve metallerin kombinasyonu ile yapılan kroşe (kanca) adı verilen metal parçaları ile dişe utunmayı sağlayan protez çeşididir.Kullanılan protez hastanın eksik dişlerinin iadesinin yanında sindirim sisteminin başlangıcı olan dişlerin kazandırdığı fonksiyon, genel sağlık üzerinde de etkilidir.
Tam ve bölümlü protezler eksik dişlerin tamamlanması, kaybolan fonksiyon, fonasyon, estetiğin hastaya iadesi ve ağızda kalan doku ve dişlerin sağlığının ve devamlılığının sağlanması için yapılan apereylerdir. Protezlerin hareketli olması yani hasta tarafından takılıp çıkarılabilmesi sebebiyle hasta tarafından yapılacak olan bakım, temizlik ve özen protezin ve hastanın sağlığı açısından çok önemlidir.
Bir tam veya bölümlü protez kullanan hastanın dikkat etmesi gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz :
- Protezlerinizi her yemekten sonra çıkararak iç ve dış yüzeylerini dış fırçası + sabun kullanarak temizleyiniz. Yapılan araştırmalar protezi akar su altında parmaklarla ovarak temizleme yönteminin protez yüzeyindeki ve eldeki mikroorganizmaları tüm yüzeye yaymaktan öte bir işe yaramadığını kanıtlamıştır. Mutlaka dış fırçası ve sabunla iç ve dış yüzeylerini temizleyiniz.
- Temizlerken kayganlaşan protezi tutmakta zorlanıyorsanız ve protezinizi düşürmekten endişeleniyorsanız yumuşak bir örtü üzerinde bu işlemi yapınız. Bu ufak önlem protezinizin düşerek kırılmasına engel olacaktır.
- Diş macunu protezinizin dış yüzeyindeki cilasının kaybolmasına sebep olmaktadır. Eğer kullandığınız protezin cilasında bir kayıp var ise bu yüzeye mikroorganizmaların tutulması için ortam sağlayarak protezinizin temizliğini güçleştirecektir. Böyle bir durumda diş hekiminize baş vurarak durumun hekiminiz tarafından düzeltilmesini isteyiniz.
- Protez temizliğinde, farklı amaçlar için üretilen her türlü temizlik maddelerini çamaşır suyu, bulaşık ve çamaşır deterjanları…vs kesinlikle kullanmayınız. Bu maddeler protezin yapısını bozmakla birlikte genel sağlık açısından da son derece tehlikelidir.
- Protez temizliği için özel olarak üretilen tablet veya solüsyonları üretici firmanın talimatlarına göre dikkatli bir şekilde kullanabilirsiniz.
- Protezin üzerine yerleştiği ağız içi dokularının temizliği de son derece önemlidir. Protezinizi temizledikten sonra temiz olmayan bir ağıza yerleştirdiğiniz taktirde yapmış oldunuz temizlik boşa gidecektir. Protezlerinizi çıkartıp temizledikten sonra ağız içindeki dişsiz alanları yumuşak bir diş fırçası veya gazlı bez ile temizleyiniz. Şayet ağızınızda bazı dişleriniz var ise onları da mutlaka diş fırçası ve diş macunu ile temizleyiniz.
- Bölümlü protezlerde protezin ağızdaki mevcut dişlere tutunmasını sağlayan kroşelerin temizliği ağızdaki dişlerin korunması açısından son derece önemlidir. Kroşelerin etrafındaki ve iç yüzeyindeki besin artıkları temizlenmediği taktirde dişlere zarar verecektir. Her yemekten sonra mutlaka temizlenmelidir.
- Protezlerinizi çıkardığınızda mutlaka su dolu bir kap içerisinde saklayınız.
- Diş hekimlerinizin kontrolü altında olmadan protezlerinizde siz veya bir başkası aşındırma, ilave tamir gibi işlemler kesinlikle yapmayınız/yaptırmayınız. Protezinizle ilgili herhangi bir probleminiz olduğunda derhal diş hekiminize başvurunuz.
- Her ayda bir kez düzenli olarak diş hekiminize kontrole gidiniz. Bu kontroller ilerde olabilecek problemlerin önlenmesine yarayacaktır.
- Unutmayınız ki protezlerinizin de bir ömrü vardır ve en az iki en fazla beş yılda bir yenilenmesi gerekmektedir. Aksi halde değişen dokulara protezinizin uyumu bozulacak ve kullanımı güçleşecektir.
